Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας έδειξε, το πώς αντιλαμβάνεται την άσκηση της πολιτικής προς τους μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς. Με τις μεταρρυθμίσεις αυτές, εν μέσω πανδημίας, και με τα σχολεία κλειστά, καταπατά κάθε έννοια κοινωνικού διαλόγου, στερώντας τη θεμελιώδη λειτουργία μιας δημοκρατικής πολιτείας. Με την υποβολή του προς διαβούλευση νέου νομοσχεδίου επιφέρει τις κάτωθι αλλαγές στην Επαγγελματική Εκπαίδευση, όπως αναφέρεται:
Άρθρο 51 Ανώτατο ηλικιακό όριο εγγραφής μαθητών στα ημερήσια ΕΠΑ.Λ.
«Μέγιστο όριο ηλικίας για την εγγραφή στα ημερήσια επαγγελματικά λύκεια είναι τα δεκαεπτά (17) έτη.»
Άρθρο 52 Ρυθμίσεις για την εγγραφή ή μετεγγραφή μαθητών στα ημερήσια ΕΠΑ.Λ.
Η παρ. 2 του άρθρου 7 του ν. 4186/2013 (Α’ 193) αντικαθίσταται ως εξής:
«2. Στα ημερήσια ΕΠΑ.Λ. λειτουργούν οι Α’, Β’ και Γ’ τάξεις. Στην Α΄ τάξη εγγράφονται, χωρίς εξετάσεις, οι κάτοχοι απολυτηρίου γυμνασίου ή ισότιμου τίτλου έως δεκαεπτά (17) ετών. Στη Β’ τάξη εγγράφονται ή μετεγγράφονται αντιστοίχως οι προαγόμενοι από την Α’ τάξη του Γενικού ή του Επαγγελματικού Λυκείου καθώς και οι μαθητές της Β’ τάξης του Γενικού Λυκείου έως δεκαεπτά (17) ετών. Στη Γ΄ τάξη εγγράφονται οι προαγόμενοι από τη Β΄ τάξη του Ημερήσιου Επαγγελματικού Λυκείου. Οι προαγόμενοι από την Α΄ τάξη του Επαγγελματικού Λυκείου δικαιούνται να μετεγγραφούν στη Β’ τάξη του Γενικού Λυκείου.»
Τα άρθρα 51 και 52 , που αποκλείουν τη δυνατότητα εγγραφής στα ΕΠΑΛ σε μαθητές άνω των 17 ετών, παραβιάζουν κατάφορα την ισότητα μεταξύ των Ελλήνων πολιτών, αφού τους στερούν το δικαίωμα της επιλογής, τη στιγμή που τα άτομα αυτά θα μπορούν να εγγράφονται σε ΓΕΛ και σε εσπερινά ΕΠΑΛ, όχι όμως σε ημερήσια ΕΠΑΛ. Μάλιστα, δεδομένου ότι στα εσπερινά ΕΠΑΛ το δικαίωμα εγγραφής προϋποθέτει τη βεβαίωση εργασίας, γίνεται φανερό ότι οι άνεργοι δε θα έχουν δυνατότητα να αλλάξουν επαγγελματικό προσανατολισμό, στο πλαίσιο αναζήτησης μιας νέας εργασίας.
Αυτό είναι ιδιαίτερο πρόβλημα για τις απομακρυσμένες περιοχές κυρίως, οι οποίες δεν έχουν νυχτερινά σχολεία, στα οποία θα μπορούσαν ενδεχομένως να εγγραφούν οι ενήλικες. Στην δική μας περιφέρεια Θεσσαλίας, λειτουργούν εσπερινά ΕΠΑΛ στη Λάρισα (2), στον Βόλο (2), στην Καρδίτσα (1) και στα Τρίκαλα (1), τα οποία βρίσκονται σε πολλές περιπτώσεις μία - δύο ή δυόμισι ώρες μακριά από την έδρα του σχολείου (ορεινά χωριά Λάρισας - Πηλίου - Καρδίτσας - Τρικάλων) και αν υπολογίσουμε και τις Σποράδες, είναι ανέφικτη η πρόσβαση.
Το ηλικιακό όριο απαγορεύει την ελεύθερη πρόσβαση στην Επαγγελματική Εκπαίδευση, παραβαίνει τους νόμους περί ηλικιακής διάκρισης σε πολίτες που λόγω της υφιστάμενης οικονομικής κατάστασης επιθυμούν συνειδητά να επιλέξουν ειδικότητες των ημερησίων ΕΠΑΛ, παρακωλύει την επαγγελματική κινητικότητα, στερώντας τη δυνατότητα τα άτομα να επιλέξουν νέα επαγγελματική κατεύθυνση. Ακόμη, αφαιρείται το δικαίωμα σε όσους εργάζονται σε νυκτερινό ή απογευματινό ωράριο, ή σε άνεργους γονείς να φοιτήσουν σε τομείς και ειδικότητες των ημερησίων ΕΠΑΛ.
Το νέο νομοσχέδιο αποκλείει τους αποφοίτους ΓΕΛ που δεν πέτυχαν στις εισαγωγικές εξετάσεις σε ΑΕΙ να επιλέξουν τις προσφερόμενες ειδικότητες του ΕΠΑΛ ως επαγγελματική σταδιοδρομία ή και τους απόφοιτους ΑΕΙ -ΑΤΕΙ να αναθεωρήσουν τις επαγγελματικές τους επιλογές και να επιλέξουν μετά το πέρας των σπουδών τους άλλη ειδικότητα, για διεύρυνση των επαγγελματικών τους στόχων.
Επίσης, μαθητές παλαιότερων ετών (ΕΠΑΛ, ΤΕΕ, ΤΕΛ), που η φοίτησή τους είχε χαρακτηριστεί ανεπαρκής και δεν ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους, δεν μπορούν πλέον να εγγραφούν και να συνεχίσουν τις σπουδές τους στους αντίστοιχους τομείς ή ειδικότητες.
Τα συγκεκριμένα άρθρα δημιουργούν ανισότητες, αντιβαίνουν στο συνταγματικό δικαίωμα των ίσων ευκαιριών και υποβαθμίζουν την Επαγγελματική Εκπαίδευση και τους σκοπούς της, όπως ορίζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και το ελληνικό Σύνταγμα.
Πιο συγκεκριμένα, ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο άρθρο 14 αναφέρει:
Δικαίωμα εκπαίδευσης
Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην εκπαίδευση και στην πρόσβαση στην επαγγελματική και συνεχή κατάρτιση.
και το άρθρο 16 του Συντάγματος ορίζει:
Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια.
Συνεπώς, δεν μπορεί, στην εποχή της Δια Βίου Μάθησης, να μπαίνει αυτό το ανεπίτρεπτο ηλικιακό όριο. Όπως γίνεται αντιληπτό, είναι οξύμωρο να μιλάμε για Δια Βίου Μάθηση και αντί να άρουμε εμπόδια - όπως συνιστούν και οι ευρωπαϊκές οδηγίες - να προσθέτουμε καινούργια.
Υπολογίζεται ότι, με βάση σημερινά δεδομένα, πάνω από το 1/3 των μαθητών των ΕΠΑΛ είναι άνω των 17 ετών. Αν ισχύσει το ηλικιακό όριο των 17 ετών στην εγγραφή μαθητών στα ΕΠΑΛ, τα σχολεία αυτά θα συρρικνωθούν σημαντικά, με αποτέλεσμα την εμφάνιση πλεονάζοντος εκπαιδευτικού προσωπικού. Παράλληλα, οι αποκλειόμενοι μαθητές είτε θ’ αναγκαστούν να στραφούν σε ιδιωτικές αντίστοιχες δομές εκπαίδευσης, αν διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα, είτε, αν δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα, δε θα εκπληρώσουν δυστυχώς την επιθυμία τους.
Σε περίοδο οικονομικής κρίσης, τα ΕΠΑΛ προσφέρουν εκπαίδευση με αναγνωρισμένη εξειδίκευση, άνευ διδάκτρων, κάτι πολύ σημαντικό, δεδομένου ότι είναι αδύνατον για την πλειοψηφία των πολιτών να διαθέσουν τα υπέρογκα ποσά που απαιτούν π.χ. τα ιδιωτικά ΙΕΚ για εκπαίδευση. Έτσι, η εκπαίδευση ενηλίκων μέσα από τα ΕΠΑΛ, συμβάλλει ουσιαστικά στην εξειδίκευση και την αναβάθμιση του ανθρώπινου εργατικού δυναμικού, δίνει την δυνατότητα απόκτησης δεξιοτήτων αλλά και την επικαιροποίηση και τη χρήση των νέων δεξιοτήτων σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Επομένως, αναβαθμίζει τις δεξιότητες και όσων πλήττονται από την ανεργία και δημιουργεί ευέλικτο εργατικό δυναμικό κάθε ηλικίας και φύλου.
Σήμερα, στις ταχύτατα μεταβαλλόμενες οικονομικά, κοινωνικά, πολιτισμικά και δημογραφικά κοινωνίες, η Επαγγελματική Εκπαίδευση δημιουργεί ενεργούς, ικανούς, δραστήριους και παραγωγικούς πολίτες που κάθε κυβέρνηση επιθυμεί να διαθέτει ώστε να αξιοποιήσει για την ανάπτυξη και την ευημερία της χώρας!
Η αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τα συγκεκριμένα άρθρα αναφέρει ως επιχείρημα την ύπαρξη ενδοσχολικής βίας μεταξύ ανηλίκων και ενηλίκων στα ΕΠΑΛ. Από την εμπειρία μου στην τάξη για 20 και πλέον χρόνια, θεωρώ ότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μαθητές είναι πιο ώριμοι και συμβάλλουν λόγω των εμπειριών και της υπευθυνότητάς τους στο κλίμα συνεργασίας στην τάξη και γενικότερα στο ασφαλές σχολικό περιβάλλον. Ο σχολικός εκφοβισμός αφορά τους συνομήλικους ανήλικους μαθητές και δεν εντοπίζεται στους ενήλικους μαθητές.
Τα συγκεκριμένα άρθρα, 51 και 52, πρέπει οπωσδήποτε να αποσυρθούν γιατί στερούν το δικαίωμα:
• σε απόφοιτους ΓΕΛ που δεν πέτυχαν στις Πανελλήνιες εξετάσεις να επιλέξουν την Επαγγελματική Εκπαίδευση για την επαγγελματική τους αποκατάσταση,
• σε απόφοιτους ΕΠΑΛ να αποκτήσουν δεύτερη ειδικότητα,
• σε πτυχιούχους Ανώτατης εκπαίδευσης που δεν αποκαταστάθηκαν επαγγελματικά να επιλέξουν μια τεχνική ειδικότητα,
• σε ενηλίκους αποφοίτους (ανέργους) να εγγραφούν στη Β΄ Τάξη σε νέο τομέα για λήψη και 2ου πτυχίου ειδικότητας, παρακολουθώντας μόνο μαθήματα ειδικότητας και όχι γενικής παιδείας.
Το δικαίωμα στην παιδεία είναι συνταγματικό δικαίωμα και το υπερασπιζόμαστε.
Κυρία Υπουργέ, χρέος της πολιτείας προς το κοινωνικό σύνολο είναι να υποστηρίζει, να υπερασπίζει και να αναβαθμίζει ποιοτικά τη δημόσια δωρεάν Παιδεία για όλες τις ηλικίες και ζητάμε να αποσύρετε τα άρθρα αυτά.
Νικόλαος Καρκαλής
Εκπαιδευτικός ΠΕ82
Αιρετός ΑΠΥΣΔΕ Θεσσαλίας
Πρόεδρος Τ.Ε. ΔΑΚΕ Δ.Ε. Ν. Λάρισας